Zobacz stronę czasopisma

http://theinterlocutor.ifispan.pl

Book series „Sources”

Within the “Archive of the Warsaw School of the History of Ideas. Sources” series a host of groundbreaking works of the prominent members of the Warsaw School of the History of Ideas will be released along with documents and testimonies on its history and legacy.

Kontrrewolucyjne paradoksy

WIZJE ŚWIATA FRANCUSKICH ANTAGONISTÓW WIELKIEJ REWOLUCJI 1789-1815

JERZY SZACKI
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2012

more
Wizje świata francuskich antagonistów Wielkiej Rewolucji 1789-1815 (1965) należy do klasycznych pozycji założycielskich Warszawskiej Szkoły Historii Idei. Okoliczności jej powstania, miejscew dorobku Szkoły, możliwe współczesne pożytki z jej lektury wyjaśnia autor w przedmowie do nowego jej wydania. W swoim czasie była to praca ukazująca biegun przeciwny rewolucyjnej wizji świata dominującejw marksizmie, a zarazem wykorzystująca w sposób nowatorski metodologiczne narzędzia marksowskiego historyzmu, socjologizmu i dialektyki. Współcześnie warto ją przeczytać jako rozprawę filozoficzną opisującą wewnętrzną logikę ludzkiego myślenia zilustrowaną materiałem historycznymz przełomu XVIII i XIX wieku. Myślenia poruszającego się między biegunami, czego efektem okazuje się ich łączenie, a nie zrywanie więzi między nimi, myślenia zachowującego ciągłość z przeszłością i otwierającego się na nową przyszłość, autentycznego myślenia ludzkiego naznaczonego paradoksami, sprzecznościami, oscylacjami.

Andrzej Kołakowski

Faszyzm a tradycja europejska

TADEUSZ KROIŃSKI
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2014
more
Dlaczego uważam wznowienie tego eseju za bezwzględnie pożądane? Dlatego, że jest to esej znakomity, jeden z najlepszych, jakie napisano po polsku. […] Uzasadnieniem wydania „Faszyzmu a tradycji europejskiej” w tej serii […] jest jednak to, że w szerokim sensie ten utwór Krońskiego można uważać za pierwszą, avant la lettre manifestację takiego stylu myślenia o rzeczywistości kultury, jaki warszawską szkołę historyków idei charakteryzował w jej dojrzałych, najlepszych spełnieniach. Wydobycie się z ciasnych ujęć historyczno-filozoficznych, z łatwizny powierzchownych analogii historycznych, dramaturgia idei wplecionych w praktykę społeczną i polityczną, czytanie ich dialektycznych przekształceń obracających je we własne przeciwieństwo – wszystko to mamy tutaj nie w zalążku, lecz w znakomitej pisarskiej realizacji. Jakim sposobem jego autor sam popadł później w specyficzne i rujnujące jego własne pisarstwo filozoficzne „wyabsolutnienie wartości” pozostaje pytaniem wciąż otwartym. Ale namysł nad tym esejem musi pozostawać także punktem wyjścia do poszukiwania odpowiedzi i na to pytanie.

Andrzej Mencwel

Tadeusz Kroński (1907–1958), filozof, historyk idei. Przed wojną uczeń T. Kotarbińskiego, W. Tatarkiewicza, współpracownik J. Patocki. W czasie wojny obrońca Warszawy 1939, powstaniec warszawski. Po wojnie na emigracji wstąpił do FPK. Po powrocie do kraju w 1949 wykładowca filozofii w IKKN przy KC PZPR i na Uniwersytecie Warszawskim, wyznawca stalinowskiego marksizmu. Był przyjacielem i mentorem Cz. Miłosza, a także nauczycielem i przyjacielem twórców warszawskiej szkoły historii idei, uważany często za jej inspiratora i patrona intelektualnego.

Listy. Warszawa. Paryż. Boston

HANNA BUCZYŃSKA-GAREWICZ I JAN GAREWICZ
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2015
more
Na oddawaną do rąk Czytelnika korespondencję Jana Garewicza i Hanny Buczyńskiej-Garewicz składa się kilkaset nigdzie dotąd niepublikowanych listów pisanych w latach 1960–1994.

Jan Garewicz – profesor filozofii. Tłumacz. Przyswoił językowi polskiemu oba wielkie dzieła Schopenhauera. Przez wiele lat pracował w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, redaktor „Archiwum Historii Filozofii i Myśli Społecznej”.

Hanna Buczyńska-Garewicz – profesor filozofii. Autorka wielu książek z zakresu filozofii semiotyki. Pracę pedagogiczną zaczęła na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego, a po Marcu ’68 zatrudniona była w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Po wyjeździe do Stanów Zjednoczonych przez wiele lat była profesorem na jezuickim uniwersytecie College of the Holy Cross pod Bostonem.

Światła utopii

BRONISŁAW BACZKO
Wydawnictwo IFIS PAN
Warszawa 2016
more
Baczko twierdzi jak najsłuszniej, iż pytanie, czy utopia jest „prawdziwym światłem czy tylko błędnym ognikiem?”, bynajmniej nie straciło na znaczeniu. Co więcej, „może nigdy nie dyskutowano nad tym bardziej zaciekle niż w naszych czasach, które nie mogą ani żyć ze swymi utopiami, ani obyć się bez nich”. To dobry powód, aby do tematu wracać i zastanawiać się poważnie, dlaczego tak jest. „Światła utopii” to zatem coś więcej niż tylko przyczynek do historii XVIII wieku. (…) Zaproponowany w nim [przez Baczkę] sposób analizy „dyskursu utopijnego” pozostaje pod wieloma względami wzorcowy. Przede wszystkim dlatego, że w tak szerokim zakresie uwzględnia wydarzenia życia zbiorowego, a nie tylko teksty literackie: obok tego, co wyśnione, pomyślane i opisane, pokazuje to, co robione i wyrabiane; analizuje zarówno filozofię, jak i politykę, która w okresach wielkich rewolucji jawi się jako utopia w działaniu, jeśli nie „utopia u władzy”. (…) Wzorcowe jest pokazanie przezeń utopizmu w postaci, którą przez analogię do popkultury można by nazwać poputopią.

(z posłowia Jerzego Szackiego)

Bronisław Baczko – filozof, historyk myśli społecznej, współzałożyciel warszawskiej szkoły historyków idei, tłumacz i nauczyciel wielu polskich filozofów i socjologów. Autor takich prac jak „Rousseau: samotność i wspólnota”, „Człowiek i światopoglądy”, „Wyobrażenia społeczne: szkice o nadziei i pamięci zbiorowej”, „Hiob, mój przyjaciel: obietnice szczęścia i nieuchronność zła”, „Jak wyjść z Terroru: Termidor a Rewolucja”.

Źródła do dziejów warszawskiej szkoły historii idei

MARERIAŁY ARCHIWALNE I RĘKOPIŚMIENNE (REKONESANS) 

OPRACOWAŁ HENRYK CITKO
Wydawnictwo IFIS PAN
Warszawa 2017

more
Obaj są na tej samej katedrze na UW i w tym samym zakładzie w Instytucie Filozofii PAN. Na wydziale Kołakowski jest kierownikiem, a w instytucie Baczko. Ale świetnie się uzupełniają i samodzielnie nigdy nie występują oficjalnie w sprawach naukowych. Obaj równocześnie zostali docentami i w ubiegłym roku profesorami. Dookoła nich występuje plejada ich uczniów i asystentów, która stanowi zwartą grupę, ekskluzywną, zazdrosną o swoje stanowiska, popierającą się wzajemnie i nie dopuszczającą innych do swego grona. Jest to grupa liczna, razem z instytutem około 20 ludzi. Charakterystyczne jest to, że są niezwykle solidarni, nigdy nie występują z krytyką kogokolwiek ze swej grupy, a gdy zostanie który zaatakowany bronią go wszyscy.

(fragment meldunku z 15 września 1966 r., IPN BU 0204/518 k. 68–70)

Henryk Citko (ur. 1964), kustosz Archiwum Zbigniewa Herberta w Zakładzie Rękopisów Biblioteki Narodowej. Współpracuje przy edycji ineditów i korespondencji Zbigniewa Herberta, opracowuje kalendarium jego życia i twórczości. Opracował również korespondencję Leszka Kołakowskiego z Jerzym Giedroyciem oraz Leszka Kołakowskiego z Andrzejem Walickim.

Book series „Studies”

Within the „Archive of the Warsaw School of the History of Ideas. Studies” series a host of monographies documenting the achievements of the School will be published along with those outstanding works on the history of ideas which were influenced by the School.

Wokół dorobku Warszawskiej Szkoły Historii Ideii

POD REDAKCJĄ ANDRZEJA KOŁAKOWSKIEGO
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2013
more
Z Przedmowy:

Prezentowany Czytelnikom tom otwiera zapis dyskusji zorganizowanejprzez redakcję „Przeglądu Humanistycznego” i opublikowanejw tym piśmie w numerze 3 z 2012 roku, w której wypowiedzielisię współtwórcy zjawiska określanego mianem „warszawskiejszkoły historii idei” – Andrzej Walicki i Jerzy Szacki, oraz uczniowietej szkoły – między innymi Małgorzata Szpakowska i AndrzejMencwel, a także uczniowie tych uczniów – tak więc kilka pokoleńprzedstawicieli polskiej humanistyki. Dyskusja ta oraz niektórez zamieszczonych w tym tomie artykułów stanowiły pokłosiedwuletniego seminarium „Warszawska szkoła historii idei. Geneza.problemy, postacie (1955–1968)” i „Warszawska szkoła historii ideipo roku 1968” prowadzonego w Instytucie Filozofi i UniwersytetuWarszawskiego przez Jerzego Niecikowskiego i niżej podpisanego.Inna część prezentowanych materiałów powstała w ramach projektubadawczego „Trajektorie polskiej humanistyki” kierowanego w InstytucieSocjologii Uniwersytetu Warszawskiego przez Pawła Śpiewaka.Dla jeszcze innych materiałów inspiracją był projekt badawczy „Warszawskaszkoła historii idei i jej znaczenie w humanistyce polskiej”koordynowany przez Andrzeja Gniazdowskiego z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.

Wspominam o tych inspiracjach, dlatego że ilustrują one stanwzmożonego zainteresowania dorobkiem myślicieli identyfi kowanychz tym kręgiem ideowym, przejawiającego się w różnych instytucjachi wśród różnych pokoleń badaczy. Zainteresowanie to nietylko utrwala pamięć o ważnym zjawisku w polskiej kulturze drugiejpołowy XX wieku, przeciwdziała traktowaniu tamtego czasu jakopustyni kulturalnej (wcale nierzadkiemu w najnowszej publicystyce kulturalnej), lecz także stwarza szanse rzetelnego udokumentowania,zinterpretowania i ocenienia tego dorobku. Dodatkowymi ilustracjamiwzrostu zainteresowania dziejami polskiej humanistyki tegookresu mogą być liczne numery specjalne „Przeglądu Filozofi czno–Literackiego” publikowane od kilku lat i poświęcone kolejno postaciomLeszka Kołakowskiego, Barbary Skargi, Bronisława Baczki,Andrzeja Walickiego, Jerzego Szackiego, Adama Sikory i KrzysztofaPomiana (w przygotowaniu), a także zorganizowana w maju 2013roku przez Interdyscyplinarne Koło Naukowe Historii Idei studentówUniwersytetu Warszawskiego konferencja „Warszawska szkołahistorii idei: tożsamość – tradycja – obecność”.

Tom ten stanowi zatem element szerszego ruchu umysłowegoi jeden z sygnałów o kierunkach poszukiwań w nim się zarysowujących.Wśród materiałów zawartych w tym tomie znaleźć możnaprzede wszystkim wypowiedzi w sporze o charakter zjawiskaokreślanego terminem „szkoła”. Dzielił on uczestników dyskusjiw „Przeglądzie Humanistycznym” na zwolenników i przeciwnikówuznawania kręgu myślicieli związanych w latach sześćdziesiątychz Wydziałem Filozofi i Uniwersytetu Warszawskiego i InstytutemFilozofi i i Socjologii PAN za szkołę naukową sensu stricto, przy czymzdecydowana większość dyskutantów opowiadała się za nadaniemtemu zjawisku rangi szkoły, a próbę teoretycznego uzasadnienia takiegowyboru przedstawi ono we wprowadzeniu do dyskusji. Systematycznemunamysłowi nad tym problemem poświęcone są tekstyMarty Bucholc, w których odmawia analizowanemu zjawisku mianaszkoły naukowej, natomiast Ryszard Sitek, autor pierwszej próbymonografi cznego ujęcia zjawiska w roku 2000, dokonuje ponownejjego oceny i weryfi kacji swojej dawniejszej opinii ze współczesnejperspektywy. Autorzy kolejnych tekstów podejmują różne szczegółoweaspekty dorobku szkoły: opis stalinowskiego punktu wyjściawiększości jej współtwórców i wpływu tego faktu na jej ukształtowanie,analizę wybranych elementów z twórczości Kołakowskiego,Baczki i Pomiana, prezentację miejsca jej współtwórców w pełnieniuroli humanisty i inteligenta, wreszcie omówienie poglądów MarkaJ. Siemka, ucznia i kontynuatora twórców warszawskiej szkoły historiiidei.

Andrzej Kołakowski

Paradoksy idei reprezentacji polityczne

ANDRZEJ WAŚKIEWICZ
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2012
more
Książka Andrzeja Waśkiewicza dotyczy jednej z kluczowych idei związanych z demokracją, czyli idei reprezentacji. Kiedy dzisiaj mówimy o kryzysie demokracji, w istocie najczęściej mamy na myśli kryzys instytucji reprezentacji. Andrzej Waśkiewicz z perspektywy historyka idei pokazuje znakomicie narodziny i rozwój idei reprezentacji, zwłaszcza przed jej zinstytucjonalizowaniem w demokracji przedstawicielskiej, a także problemy związane z funkcjonowaniem instytucji reprezentacji we współczesnym państwie. Dzięki tej wyczerpującej, świetnie napisanej książce możemy się zastanowić, czy słabościom reprezentacji jesteśmy w stanie jakoś zaradzić, do jakich historycznych dzieł i autorów powinniśmy się odwołać oraz na jakie pytania związane z ideą demokracji musi jeszcze odpowiedzieć myśl polityczna, jeśli kwestię reprezentacji ma potraktować poważnie. Nie jest to książka wyłącznie dla specjalistów, gdyż zarówno z ideą, jak i instytucją reprezentacji mamy przecież do czynienia na co dzień.

Marcin Król

Uczynić wolność nieuchronną

WĄTKI REPUBLIKAŃSKIEW MYŚLI ALEXISA DE TOCQUEVILLE’A

PAWEŁ MARCZEWSKI
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2012
more
Alexis de Tocqueville najczęściej bywał określany mianem liberała albo konserwatysty.Paweł Marczewski proponuje inne czytanie jego dzieła.Przypisuje go tradycji republikańskiej, żywo obecnej choćby w amerykańskiej myśli Ojców Założycieli czy w okresie francuskiego Oświecenia. Ideał wolności politycznejspotykał się u Tocqueville’a zarówno z szacunkiem dla religii, cnotą patriotyzmu,negatywną oceną fatalizmu historycznego, jak i usprawiedliwieniem imperializmu. Autornapisał poważną i zarazem pasjonującą książkę,w której kwestionujenasze utarte pojęcia politycznei dotychczasowe odczytania myśli wielkiego francuskiego pisarza.

Paweł Śpiewak

Myśl Barbary Skargi – droga osobna

POD REDAKCJĄ JACKA MIGASIŃSKIEGO I MAGDALENY ŚRODY
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2015
more
Sześć lat po śmierci prof. Barbary Skargi została zredagowana cenna praca w całości jej poświęcona, przygotowana przez jej uczniów i sympatyków. Podkreślenie w tytule „osobności” jej drogi filozoficznej jest tu w pełni uzasadnione, właśnie w kontekście seryjnych publikacji dotyczących warszawskiej szkoły historyków idei. Zasadnicza odmienność jej filozofowania to przede wszystkim fakt, że marksizm ani jego rewizja nie stanowił w tym przypadku punktu wyjścia badań, tak jak rzecz się miała u przedstawicieli tej szkoły. (…) Drugą znaczącą odrębnością była chęć rehabilitacji metafizyki, niemal całkowicie wtedy zaniechanej, a uznanej z czasem przez Skargę za jądro filozofii w ogóle. Metafizyki bowiem nie da się pokazać, uprawiając wyłącznie badania historyczne. Potwierdzenie tego faktu Skarga uzyskała w późniejszej twórczości Leszka Kołakowskiego.

(z recenzji prof. dr. hab. Stanisława Borzyma)

Barbara Skarga (1919-2009), studiowała matematykę i filozofię na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W 1944 roku została aresztowana za działalność w AK i wywieziona w głąb ZSRR. Do Polski powróciła w 1955 roku. Od 1962 roku pracowała w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, pozostając w kręgu osób związanych z warszawską szkołą historii idei. Członek-korespondent PAU, dama Orderu Orła Białego. Dzieła: Narodziny pozytywizmu polskiego 1831-1864 (1964), Kłopoty intelektu. Między Comte’em a Bergsonem (1975), Czas i trwanie. Studia nad Bergsonem (1982), Po wyzwoleniu 1944-1956 (1985), Przeszłość i interpretacje (1987), Granice historyczności (1989), Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne (1997), Renan (2002), Ślad i obecność (2002), Kwintet metafizyczny (2005), Człowiek to nie jest piękne zwierzę (2007), Tercet metafizyczny (2009)

Leszek Kołakowski: kronika życia i dzieła

WIESŁAW CHODUBA
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2012
more
Kronika… to praca opisująca życie i dzieło mojego Profesora i przyjaciela, (…) jednego z najwybitniejszych na świecie filozofów (…), połączenie wydarzeń z życia Leszka Kołakowskiego z precyzyjnym sprawozdaniem jego twórczości. Dzięki temu uzyskujemy obraz zarówno bohatera tej książki, jak i jego czasów (…) Z na pozór chłodnej prezentacji wyłania się postać Kołakowskiego z jego poczuciem humoru i błyskotliwą inteligencją. Równocześnie widzimy to, co cechowało Kołakowskiego, czyli pracowitość i rzetelność, czasami zaskakujące przy nawet błahych okazjach.

Z recenzji prof. dr. hab. Marcina Króla

Wiesław Chudoba (ur. 1956), matematyk i filozof. Zajmuje się filozofią polską, głównie życiem i filozofią Leszka Kołakowskiego. Przewodniczący Oddziału PTF w Radomiu. Publikował między innymi w „Zeszytach Literackich”, „Przeglądzie Politycznym”, „Ruchu Filozoficznym”, „Przeglądzie Filozoficzno-Literackim”. Redaktor wydania Bene Merenti – Civitas Radomiensis. Leszkowi Kołakowskiemu w 80. rocznicę urodzin.

Warszawska szkoła historii idei

TOŻSAMOŚĆ – TRADYCJA – OBECNOŚĆ

POD REDAKCJĄ PAWŁA GRADA
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2014

more
Książka opracowana przez Pawła Grada ma wyjątkowo dużo zalet. Jako w pewnym zakresie uczeń i kontynuator myślicieli należących do warszawskiej szkoły historii idei przede wszystkim doceniam świadectwo w niej zawarte.

Książka (…) przypomina to, co najlepsze w polskiej humanistyce i myśli społecznej. Z wielu powodów, których nie miejsce tu wyliczać, dorobek omawianych uczonych, nie jest tak silnie obecny w debatach intelektualnych we współczesnej Polsce, jak być powinien.

Dzięki wielu tekstom zawartym w tej książce (…) nie tylko dowiadujemy się wiele, ale widzimy, że młodzi badacze zdecydowali się podjąć problematykę i rozważyć metodologię proponowaną przez warszawską szkołę historii idei. W Polsce, w której brak ciągłości w myśleniu jest tak dojmujący, inicjatywa ta zasługuje na poparcie nie tylko ze względu na jakość, ale także ze względu na cel, który świetnie realizuje.

z recenzji Marcina Króla

Filozof i terytorium

POLITYKA IDEI W MYŚLI LESZKA KOŁAKOWSKIEGO, BRONISŁAWA BACZKI, KRZYSZTOFA POMIANA I MARKA J. SIEMKA

SZYMON WRÓBEL
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2016

more
Praca Szymona Wróbla jest znakomita. Nie mam co do tego najmniejszych wątpliwości. Nikt jeszcze nie poddał rzeczywiście filozoficznej analizie głównych przedstawicieli „warszawskiej szkoły historii idei”. […] Otóż Szymon Wróbel dokonuje zabiegu ciekawego, ale ryzykownego. Odnajduje w pracach analizowanych filozofów ciągłość i nieciągłość, której zapewne nie byli oni świadomi. Pisze on o swoich autorach z perspektywy takiej samej, jakby żyli oni przed dwustu laty, a nie obecnie. Ma więc prawo dostrzegać tendencje, które widzi jako filozof, a nie jako biograf. […] Opublikowanie tej pracy uważam za nie tylko niezbędne, ale wręcz za zaszczyt dla publikujących.

Prof. dr hab. Marcin Król

Szymon Wróbel jest profesorem filozofii w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz na Wydziale Artes Liberales UW. Zainteresowania naukowe: teoria władzy, teoria literatury, współczesne językoznawstwo i kognitywistyka oraz zastosowania idei psychoanalitycznych w teoriach politycznych. Autor licznych książek i artykułów naukowych. Ostatnio opublikował: Deferring the Self oraz Grammar and Glamour of Cooperation. Lectures on the Philosophy of Mind, Language and Action (Peter Lang 2013 i 2014), Ćwiczenia z przyjaźni, Lektury retroaktywne. Rodowody współczesnej myśli filozoficznej oraz Polska pozycja depresyjna: od Gombrowicza do Mrożka i z powrotem (Universitas 2012, 2014 i 2015)

Ontologia polityczna Benedykta Spinozy

MATEUSZ JANIK
Wydawnictwo IFiS PAN
Warszawa 2017
more
Książkę Mateusza Janika cechuje precyzja wywodu oraz dokładność analizy. Niezwykle złożoną i trudną filozofię Spinozy rekonstruuje on z jasnością (…). Efektem pracy jest bardzo ciekawa monografia na temat Spinozy i jego roli w tworzeniu współczesnego dyskursu filozoficznego, ale też praca, która „wychyla” się mocno poza tradycyjną rekonstrukcję poglądów filozoficznych i pokazuje ich wagę w kształtowaniu nowoczesnego (alternowoczesnego) społeczeństwa.

(z recenzji prof. dr. hab. Szymona Wróbla)

Mateusz Janik (ur. 1983) – doktoryzował się w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Członek redakcji czasopisma naukowego „Praktyka Teoretyczna”. Zajmuje się związkami polityki i metafizyki, etyką i krytyczną analizą szeroko rozumianej tradycji humanistycznej. Interesuje się również granicznymi momentami filozoficznego dyskursu nowoczesności oraz sposobami myślenia i bycia, które nie mieszczą się w jego ramach. Autor tekstów dotyczących filozofii nowożytnej oraz współczesnych nurtów myśli społecznej

OK
Ta witryna używa plików cookies.